BESCHOUWING — Laatste kans om SLM te herstructureren

Bij de weinige mensen die de Surinaamse Luchtvaartmaatschappij (SLM) een warm hart toedragen en nog tickets kopen op de route naar en van Amsterdam, zal het laatste beetje sympathie de laatste weken wel zijn weggeëbd. Vertragingen en annuleringen teisterden de maatschappij en vooral de reizigers.

Tekst Armand Snijders

Beeld Surinam Airways

Vrijwel iedereen is het erover eens dat het zo niet langer kan en dat er alternatieven moeten worden gezocht, bijvoorbeeld door samenwerking in de regio. Maar adviezen daarover zijn door de directie en de aandeelhouder – de staat Suriname – arrogant in de wind geslagen. Luchtvaartdeskundige Thomas Chlumecky zegt dat de SLM nog een allerlaatste kans heeft om echt te herstructureren.

De SLM heeft weer eens een behoorlijke rampperiode achter de rug die niet alleen haar imago voor de zoveelste keer een klap bezorgde, maar ook financieel een flinke aderlating was. De veelvuldige vertragingen en zelfs annuleringen op de mid-Atlantische route hebben de maatschappij volgens deskundigen een extra kostenpost van zo’n één miljoen euro bezorgd.

Door problemen met het ingehuurde toestel van Maleth Aero Aoc Limited vertrokken de passagiers op zeker tien vluchten vele uren later dan gepland en daarvoor kunnen ze volgens de Europese regels een vergoeding krijgen van maximaal zeshonderd euro per persoon. Overigens, deze regels gelden niet bij vertrek uit Suriname, dus dat is een geluk bij een ongeluk voor de SLM, maar niet voor de passagiers. Die willen vooral op tijd worden vervoerd naar hun bestemming voor bijvoorbeeld hun vakantie waar ze naar hebben uitgekeken en voor hebben gespaard.

Veel imagoschade

Deze vertragingen zorgen voor enorm veel ergernis en frustraties en lijken een standaardprobleem van de maatschappij te zijn geworden. Na de regeringsvergadering van woensdag, waarbij de SLM breedvoerig aan de orde kwam, zei minister Uraiqit Ramsaran van Transport, Communicatie en Toerisme dat de maatschappij en het land veel imagoschade hebben geleden en dat de SLM door problemen met het ingehuurde toestel nog dieper in de put is geraakt.

Volgens hem kan de maatschappij de extra kosten niet zelf betalen en “leunt” daarvoor tegen de regering aan. Wat hij niet zei was dat de SLM volgens de voorwaarden van het Internationaal Monetair Fonds helemaal geen overheidssteun meer mag ontvangen. Maar door tegoeden van andere staatbedrijven te gebruiken, dat in de afgelopen bijna vier jaar indirect wel heeft gedaan en nog steeds doet.

Chlumecky, die de SLM jarenlang een warm hart heeft toegedragen, laat op zijn Facebookpagina doorschemeren dat hij moedeloos wordt van hoe er met de maatschappij wordt omgesprongen. Riep hij in het verleden nog dat de SLM “het nog steeds gaat maken”, na jaren van teleurstelling en het voortdurende wanbeleid, heeft hij er steeds minder geloof in dat het ooit nog wat zal worden.

Of president Chandrikapersad Santokhi zou opeens een ommezwaai moeten maken en werkelijk voor de redding van de nationale carrier moeten gaan. Want daar is nu geen sprake van. “Inadequaat leiderschap is de nekslag voor de SLM geworden”, zo herhaalt hij zijn stevige kritiek.

Geen heldere visie

Een echt gedegen businessplan ontbreekt waardoor ook geen heldere visie bestaat over hoe de regering en de directie de toekomst van het bedrijf zien. Het herstelplan dat in opdracht van Santokhi is opgesteld, is nog nooit gedeeld met de samenleving in tegenstelling tot wat vele malen door het staatshoofd was beloofd. Ramsaran zweeg daar woensdag in alle talen over. Daarentegen worden wel miljoenen US dollars in het bedrijf gepompt.

Chlumecky zegt dat hij met zijn dertigjarige ervaring in de internationale luchtvaartwereld de afgelopen jaren allerlei handreikingen naar Santokhi en de regering heeft gedaan om de SLM er weer bovenop te helpen. De bedoeling was om samenwerking met andere partners te zoeken en gezamenlijk het bedrijf weer op te bouwen en verder uit te bouwen.

Hij had een grote luchtvaartmaatschappij die was geïnteresseerd om in een win-win PPP (publiek-private samenwerking) met de SLM te stappen. Maar er kon volgens hem niet eens een bedankje vanaf voor de presentatie en er kwam ook geen enkele reactie.

Inadequaat leiderschap

Chlumecky is gefrustreerd dat zijn suggesties zijn genegeerd en dat men daar in Suriname niet eens over wilde praten. “Niemand had de ballen om buiten hun comfortzone te gaan. Ze wisten niet hoe ze bedrijfs- of routeontwikkeling moesten doen. Het getuigt van inadequaat leiderschap, dat de nekslag van de SLM is geworden. Ik heb nog nooit zo’n Mickey Mouse-herstructurering gezien als bij de SLM. Ze weten gewoon niet wat ze doen!”

De Ware Tijd heeft in recente edities een andere luchtvaartdeskundige, die heel nauw was betrokken bij de SLM, als klokkenluider aan het woord gelaten. Hij openbaarde allerlei pikante details over de gang van zaken en heeft dezelfde ervaringen als Chlumecky. Volgens hem heeft dat mede te maken met politieke onwil, die wordt veroorzaakt doordat “er andere – vaak persoonlijke – belangen spelen die belangrijker zijn dan het voortbestaan van wat ooit de nationale trots van Suriname was.

Ook hij zag al zijn goedbedoelde adviezen in rook opgaan. Hij is in 2019 en ook daarna enige tijd betrokken geweest bij het bedrijf en diende een rapport in, waarin in grote lijnen dezelfde aanbevelingen werden gedaan als Chlumecky deed.

De klokkenluider heeft Santokhi – kort vóór zijn beëdiging als president – ook van advies voorzien. Zijn rapport heeft hij zelfs gegeven aan Albert Ramdin, die kort daarna minister van Buitenlandse Zaken, International Business en Internationale Samenwerking werd en aan toenmalig regeringsadviseur Jim Bousaid. “Maar van beide heren hoorde ik nooit meer wat en men ging op de oude voet verder.”

Later begreep hij wat daarachter zat: hebzucht! “We zijn nu tientallen miljoenen US dollars verder en het gaat alleen maar bergafwaarts”, aldus de klokkenluider.

Lippenstift op een varken

Luchtvaartdeskundige Chlumecky blijft er ondanks alles – en misschien tegen beter weten in – in geloven dat de SLM kan worden gered voordat het echt te laat is. Een moment waarvan iedereen denkt dat dit niet meer ver weg is.

Chlumecky: “Dit is een laatste kans om de SLM te herstructureren, om het aantrekkelijk te maken voor een investeerder. En dan bedoel ik niet dat ze lippenstift moeten zetten op een varken, want een varken is en blijft een varken. Het moet gaan om een echte herstructurering van strategie, businessmodel, missie, visie en een plan voor vijf of tien jaar. Waar zal SLM zijn in 2030 of 2035?”.